Đối với các bác tài chạy container hay thợ sửa chữa rơ mooc, hai "pan bệnh" gây ám ảnh nhất chính là: xe đang chạy thì bị bó phanh, nóng ran moay-ơ, hoặc xe đậu lại thì nghe tiếng xì hơi "zìn zìn" liên tục không dứt.
Cả hai hiện tượng này đều cực kỳ nguy hiểm và nguyên nhân gốc rễ thường nằm ở một bộ phận: Búp sen 2 tầng (hay còn gọi là bầu phanh lốc kê). Đây là bộ phận phức tạp hơn nhiều so với bầu phanh 1 tầng thông thường vì nó chứa cả cơ chế phanh chân (dịch vụ) và phanh tay (lốc kê) trong cùng một vỏ.
Bài viết này sẽ đi sâu vào kỹ thuật, giúp bạn "bắt mạch" chính xác 3 thủ phạm giấu mặt nằm bên trong búp sen 2 tầng gây ra các vấn đề trên.
Kỹ thuật viên đang dùng nước xà phòng kiểm tra rò rỉ khí nén tại búp sen 2 tầng trên rơ mooc.
Hiểu Nhanh Về Cấu Tạo Để Bắt Bệnh
Trước khi bắt bệnh, cần nhớ búp sen 2 tầng có 2 khoang riêng biệt:
- Khoang phanh dịch vụ: Dùng khí nén khi đạp phanh để đẩy ty phanh ra.
- Khoang phanh lốc kê: Chứa một lò xo tích năng cực mạnh. Khi cấp hơi, lò xo bị nén lại để nhả phanh. Khi mất hơi (kéo phanh tay), lò xo bung ra để khóa bánh.
Hư hỏng xảy ra khi khí nén bị rò rỉ sai chỗ hoặc lò xo gặp vấn đề.
Thủ Phạm 1: Rách Phớt Chặn Giữa
Đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra hiện tượng xì hơi khó chịu khi xe đang vận hành.
- Triệu chứng: Khi bạn nhả phanh tay (cấp hơi để nén lò xo lốc kê lại) để chuẩn bị di chuyển, bạn nghe thấy tiếng xì hơi liên tục phát ra từ lỗ thông hơi nằm trên thân búp sen (thường ở phần giữa, gần đai kẹp).
- Chẩn đoán kỹ thuật: Phớt chặn giữa có nhiệm vụ ngăn cách khí nén giữa khoang lốc kê và khoang dịch vụ. Khi phớt này bị rách hoặc lão hóa, khí nén áp suất cao từ khoang lốc kê sẽ lọt sang khoang dịch vụ và thoát ra ngoài qua lỗ thông hơi.
- Hậu quả: Máy nén khí phải làm việc liên tục để bù lượng hơi thất thoát, gây tốn nhiên liệu và giảm tuổi thọ bơm hơi.
Thủ Phạm 2: Lò Xo Tích Năng Bị Yếu hoặc Gãy
Đây là nguyên nhân hàng đầu gây ra hiện tượng bó phanh, cực kỳ nguy hiểm vì có thể gây cháy moay-ơ và hỏa hoạn.
- Triệu chứng: Bạn đã nhả phanh tay hoàn toàn, đồng hồ báo áp suất hơi đủ, nhưng cảm giác rơ mooc vẫn bị ghì lại, xe chạy nặng, sờ vào moay-ơ thấy rất nóng.
- Chẩn đoán kỹ thuật: Lò xo tích năng trong khoang lốc kê chịu trách nhiệm bung ra để phanh xe khi đỗ. Theo thời gian, lò xo này có thể bị mỏi (yếu đi) hoặc gãy vỡ do hoạt động liên tục. Khi bạn cấp hơi để nhả phanh, áp lực khí nén không thể thắng được lực cản của lò xo bị kẹt/gãy, hoặc lò xo không thể hồi vị hoàn toàn, khiến má phanh vẫn ma sát nhẹ vào tang trống.
- Cảnh báo an toàn: Tuyệt đối không tự ý tháo đai kẹp khoang lốc kê để kiểm tra lò xo này nếu không có thiết bị chuyên dụng (caging tool) và được đào tạo bài bản. Lực bung của lò xo có thể gây tai nạn chết người.
Thủ Phạm 3: Rách Màng Da Phanh Dịch Vụ
Lỗi này ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng giảm tốc của xe khi đạp phanh chân.
- Triệu chứng: Khi bạn đạp bàn đạp phanh, bạn nghe thấy tiếng xì hơi mạnh phát ra từ cổng xả của van chia hơi hoặc van tổng phanh. Lực phanh cảm giác yếu hẳn đi.
- Chẩn đoán kỹ thuật: Màng da cao su ở khoang phanh dịch vụ bị rách. Khi đạp phanh, thay vì khí nén đẩy màng da để tác động lên ty đẩy và bàn tay thắng, khí nén lại chui qua vết rách và đi ngược về đường xả của van điều khiển.
- Hậu quả: Hiệu suất phanh giảm nghiêm trọng, tăng quãng đường phanh, gây nguy hiểm khi cần phanh gấp.
Sơ đồ cắt lớp cấu tạo bên trong của búp sen 2 tầng
Kết Luận & Giải Pháp Khắc Phục
Việc sửa chữa búp sen 2 tầng (thay màng, thay phớt) đòi hỏi kỹ thuật cao và tiềm ẩn rủi ro an toàn lớn do lò xo tích năng. Đối với các hư hỏng ở Thủ phạm 1 và 2 (liên quan đến khoang lốc kê), giải pháp an toàn và kinh tế nhất thường là thay thế nguyên cụm búp sen mới.
Khi thay thế, hãy chọn những sản phẩm chất lượng cao, có kết cấu vỏ dày dặn để chịu được áp lực lớn. Ví dụ, sản phẩm Búp Sen 2 Tầng New Wave có trọng lượng lên tới 9.5kg, cho thấy sự chắc chắn của vật liệu, giúp đảm bảo an toàn và tuổi thọ lâu dài cho hệ thống phanh rơ mooc của bạn.
